در سال ۲۰۲۵، چین با استفاده گسترده از هوش مصنوعی به‌ویژه مدل DeepSeek، گام بزرگی در راستای توسعه فناوری‌های نظامی برداشته است. بر اساس گزارش اختصاصی رویترز، شرکت دولتی دفاعی Norinco در فوریه همان سال از خودروی نظامی جدیدی با نام Norinco P60 رونمایی کرد که می‌تواند به‌صورت کاملاً خودران عملیات پشتیبانی رزمی را با سرعت ۵۰ کیلومتر در ساعت انجام دهد. این خودرو از فناوری DeepSeek تغذیه می‌شود؛ مدلی که اکنون به عنوان یکی از نمادهای افتخار چین در عرصه هوش مصنوعی شناخته می‌شود.

مقام‌های حزب کمونیست چین معرفی این خودرو را نمونه‌ای از توانایی کشور در استفاده از هوش مصنوعی برای رقابت تسلیحاتی با ایالات متحده دانستند. بررسی صدها مقاله پژوهشی، پتنت و اسناد خرید دولتی نشان می‌دهد که پکن به‌صورت نظام‌مند در حال بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای دستیابی به برتری نظامی است. هرچند جزئیات دقیق عملکرد این سیستم‌ها و میزان به‌کارگیری آن‌ها در میدان نبرد از اسرار دولتی چین محسوب می‌شود، اما اسناد ثبت اختراع و سفارش‌های نظامی نشان‌دهنده پیشرفت قابل‌توجه پکن در زمینه‌هایی همچون شناسایی خودکار اهداف، تصمیم‌گیری لحظه‌ای در میدان جنگ و سامانه‌های جنگ‌افزاری خودمختار است.

طبق یافته‌های رویترز، ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) همچنان از تراشه‌های انویدیا (مانند A100 و H100) استفاده می‌کند؛ تراشه‌هایی که صادرات آن‌ها از سال ۲۰۲۲ تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد. مشخص نیست آیا این تراشه‌ها قبل از تحریم‌ها ذخیره شده‌اند یا از مسیرهای غیرمستقیم وارد شده‌اند. انویدیا اعلام کرده است که استفاده از محصولات محدودشده در پروژه‌های نظامی بدون پشتیبانی رسمی «غیرممکن» است.

از سوی دیگر، تحلیل مؤسسه Jamestown Foundation نشان می‌دهد که ارتش چین در سال ۲۰۲۵ به‌طور فزاینده‌ای از شرکت‌هایی استفاده کرده که ادعا می‌کنند تنها از سخت‌افزار داخلی مانند تراشه‌های هوش مصنوعی هواوی (Huawei Ascend) بهره می‌برند. این تغییر با سیاست رسمی پکن برای جایگزینی فناوری‌های غربی با محصولات داخلی همسو است.

در بررسی‌های رویترز از اسناد مناقصات نظامی نیز، تقاضا برای تراشه‌های هواوی و فناوری DeepSeek به‌وضوح مشاهده می‌شود. در سال جاری میلادی دست‌کم دوازده مناقصه نظامی مربوط به استفاده از مدل‌های DeepSeek بوده، در حالی که تنها یک مورد به رقیب بزرگ آن، یعنی مدل Qwen متعلق به علی‌بابا اشاره داشته است. کاربرد روزافزون DeepSeek در ارتش چین نشانه‌ای از تلاش دولت برای دستیابی به "حاکمیت الگوریتمی" (Algorithmic Sovereignty) است؛ مفهومی که هدف آن کاهش وابستگی به فناوری غرب و کنترل کامل بر زیرساخت‌های دیجیتال حیاتی کشور است.

طبق گزارش‌ها، چین در حال توسعه نسل جدیدی از فناوری‌های نظامی هوش مصنوعی شامل سگ‌های رباتیک هوشمند، دسته‌پهپادهای خودمختار و مرکزهای فرماندهی با محیط‌های بصری غوطه‌ور (immersive command centers) است. در مناقصه‌ای که در نوامبر ۲۰۲۴ منتشر شد، ارتش چین خواستار تولید ربات‌های نظامی شد که بتوانند به‌صورت گروهی منطقه را شناسایی کرده و تهدیدها را شناسایی یا مین‌روبی کنند.

شرکت Unitree Robotics نیز که پیش‌تر ربات‌های نظامی مسلح را در رزمایش‌های چین به نمایش گذاشته بود، یکی از تأمین‌کنندگان احتمالی این پروژه‌ها به شمار می‌رود. به گفته پژوهشگران دانشگاه فناوری شی‌آن، سیستم‌های مبتنی بر DeepSeek توانسته‌اند تحلیل ۱۰ هزار سناریوی مختلف میدان نبرد را تنها در ۴۸ ثانیه انجام دهند؛ کاری که به‌صورت انسانی حدود ۴۸ ساعت زمان می‌برد. این قابلیت، زمان تصمیم‌گیری فرماندهان را به‌شدت کاهش داده و نشان‌دهنده تحول در تصمیم‌یارهای نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی است.

در کنار این، چندین پتنت و پروژه از دانشگاه‌های نظامی مانند Beihang و دانشگاه ملی فناوری دفاعی چین (NUDT) به‌دنبال بهبود هماهنگی پهپادها و توانایی شناسایی هدف بدون مداخله انسانی هستند. این دانشگاه‌ها حتی در سال ۲۰۲۵ همچنان در برخی پروژه‌ها از تراشه‌های انویدیا A100 برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. با وجود این، چین همزمان در حال انتقال تدریجی به استفاده از تراشه‌های داخلی مانند هواوی Ascend است که به‌عنوان جایگزین محصولات آمریکایی طراحی شده‌اند. پژوهشگران چینی تأکید کرده‌اند که تحریم‌های ایالات متحده بر تحقیق و توسعه آن‌ها «تأثیراتی محدود» داشته و چین مصمم است شکاف فناورانه را با غرب کاهش دهد.

در مجموع، شواهد حاکی از آن است که چین اکنون در مسیر تبدیل هوش مصنوعی به ستون فقرات قدرت نظامی آینده خود قرار گرفته است. این کشور نه‌تنها از DeepSeek برای تحلیل داده‌های میدانی و تصمیم‌سازی سریع استفاده می‌کند، بلکه به سمت ساخت تسلیحات خودمختار و سامانه‌های فرماندهی مبتنی بر داده حرکت کرده است. به گفته کارشناسان، هدف پکن از این رویکرد، ایجاد تعادل در رقابت تسلیحاتی با آمریکا و دستیابی به برتری در نبردهای مبتنی بر الگوریتم و داده است. با این حال، نگرانی‌های جهانی از بروز درگیری‌های خودکار و بدون کنترل انسانی همچنان پابرجاست.

منبع خبر: reuters