در سال‌های اخیر، پژوهشگران و شرکت‌های فناوری به دنبال راه‌هایی بوده‌اند تا با کمک هوش مصنوعی و یادگیری ماشین بتوانند احساس درد در انسان را اندازه‌گیری و تحلیل کنند. یکی از تازه‌ترین تلاش‌ها در این زمینه، اپلیکیشنی به نام PainChek است که توسط محققان معرفی شده و در بیمارستان‌ها و مراکز مراقبتی مورد استفاده قرار گرفته است. این برنامه مبتنی بر هوش مصنوعی، با استفاده از دوربین گوشی هوشمند و تحلیل حرکات ریز صورت مانند بالا رفتن لب‌ها، چین افتادن پیشانی یا جمع شدن ابروها، سعی می‌کند میزان درد فرد را ارزیابی کند. سپس پرستار یا کاربر با پر کردن یک چک‌لیست تکمیلی، نشانه‌های دیگر درد (مثل بی‌قراری یا تغییر رفتار) را نیز ثبت می‌کند تا نتیجه‌ی نهایی به دست آید. به گفته‌ی کارشناسان، این ابزار می‌تواند به‌ویژه برای بیمارانی مفید باشد که قادر به بیان احساس خود نیستند؛ مانند مبتلایان به زوال عقل یا کودکان بسیار خردسال. با این حال، این فناوری بی‌نقص نیست و سؤالات زیادی را درباره‌ی ماهیت و درک واقعی درد ایجاد کرده است.

یکی از چالش‌های اصلی این است که درد یک تجربه‌ی کاملاً ذهنی و شخصی است. هر فرد درد را بر اساس تجربیات گذشته، شرایط روحی، فرهنگ و حتی انتظار ذهنی خود متفاوت احساس می‌کند. برای نمونه، در دهه ۱۹۴۰ میلادی، پزشک بیهوشی «هنری بیچر» مشاهده کرد که سربازان مجروح در جنگ، نسبت به بیماران غیرنظامی با آسیب‌های مشابه، درد کمتری گزارش می‌دادند. این نشان می‌دهد که درک درد تحت‌تأثیر احساسات و موقعیت قرار دارد.

در گفت‌وگویی که «دینا موسا» در مجله MIT Technology Review منتشر کرده، «استوارت دربیشایر»، عصب‌شناس دانشگاه ملی سنگاپور، تأکید می‌کند که هیچ فناوری تاکنون نتوانسته دستگاهی بسازد که به‌طور قطعی نشان دهد فرد واقعاً چقدر درد دارد. او معتقد است "گزارش ذهنی فرد هنوز بهترین و دقیق‌ترین معیار سنجش درد است" و احتمالاً همیشه همین‌طور باقی خواهد ماند. حتی در گذشته نیز تلاش‌هایی برای اندازه‌گیری درد با اسکن مغزی انجام شده بود. پژوهشگران در لندن حدود ۱۵ سال پیش با بررسی الگوهای فعالیت مغزی سعی کردند ارتباط مستقیمی میان شدت درد و واکنش مغز بیابند، اما این فناوری هنوز وارد مرحله‌ی کاربرد بالینی نشده است.

در نهایت، کارشناسان بر این باورند که ابزارهایی مانند PainChek می‌توانند به پزشکان در ارزیابی بیماران غیرقابل‌ارتباط کمک کنند، اما برای افرادی که قادر به صحبت و توصیف وضعیت خود هستند، ارزش افزوده‌ی چندانی ندارند. افزون بر این، شناسایی درد تنها نیمی از ماجراست؛ چراکه بیشتر داروهای مسکن برای دردهای حاد طراحی شده‌اند، نه برای دردهای مزمن که درمان آن‌ها پیچیده‌تر است. بنابراین، هرچند هوش مصنوعی می‌تواند درک ما از درد را بهبود دهد، اما هنوز فاصله‌ی زیادی تا ساخت یک «دردسنج واقعی» یا Pain-o-meter وجود دارد. تجربه‌ی انسانی از درد، چنان چندوجهی و درونی است که شاید هیچ الگوریتمی نتواند آن را به‌طور کامل درک کند.

منبع خبر: technologyreview