گوگل با همکاری گروهی از محققان دانشگاه ناتینگهام، یک ابزار هوش مصنوعی جدید طراحی کرده که می‌تواند در تحلیل و بازسازی کتیبه‌های باستانی لاتین به متخصصان کمک کند. این ابزار که Aeneas نام دارد، بر پایه شبکه‌های عصبی مولد (Generative Neural Networks) ساخته شده و توانایی درک ارتباطات پیچیده بین زبان، مکان و زمان را دارد. در حال حاضر، سالانه حدود ۱۵۰۰ کتیبه لاتین کشف می‌شود. این کتیبه‌ها اطلاعات ارزشمندی درباره جامعه روم باستان و طرز فکر مردم آن زمان ارائه می‌دهند. اما بسیاری از آن‌ها به خاطر گذر زمان آسیب دیده‌اند و خواندن آن‌ها دشوار است. به گفته یانیس آساِل، محقق ارشد گوگل دیپ‌مایند، این متون توسط مردم عادی، نه فقط نخبگان، نوشته شده‌اند و به همین دلیل بسیار ارزشمندند. اما چون معمولاً مکان و زمان دقیق نوشته شدنشان معلوم نیست، تحلیل آن‌ها نیاز به تخصص و ساعت‌ها جست‌وجوی دستی دارد.

مدل Aeneas چطور کار می‌کند؟

مدل Aeneas با استفاده از دیتاستی شامل ۱۷۶٬۸۶۱ کتیبه لاتین که شامل بیش از ۱۶ میلیون کاراکتر بوده، آموزش دیده است. این مدل حالا می‌تواند حدس بزند که یک کتیبه در کجای امپراتوری روم (از میان ۶۲ استان) نوشته شده، حدوداً در چه دهه‌ای نگاشته شده و حتی بخش‌های حذف‌شده یا خراب‌شده آن چه بوده‌اند.

تست روی کتیبه معروف آگوستوس

این مدل روی یکی از معروف‌ترین کتیبه‌های دوران روم، یعنی "Res Gestae Divi Augusti"، تست شده. این متن که به دست امپراتور آگوستوس نوشته شده، هنوز محل اختلاف مورخان است که دقیقاً در چه سالی نوشته شده. با وجود اغراق‌ها و اشتباهات تاریخی در متن، Aeneas توانست بر اساس شواهد ظریف مثل املای قدیمی واژه‌ها، به دو تاریخ برسد که همان‌هایی هستند که مورخان بر سر آن بحث دارند.

نتایج استفاده از Aeneas توسط مورخان

بیش از ۲۰ مورخ این مدل را امتحان کردند و در ۹۰٪ مواقع، آن را مفید دانستند. بهترین نتایج زمانی حاصل شد که محققان از Aeneas به عنوان ابزاری کمکی در کنار دانش خود استفاده کردند، نه به تنهایی.

هوش مصنوعی در خدمت علوم انسانی

به گفته راب وولگارت، از پژوهشگران پروژه، برخلاف نگرانی‌ها درباره اینکه هوش مصنوعی ممکن است به جای انسان فکر کند، Aeneas نشان داد که می‌تواند به‌صورت واقعی به محققان کمک کند، بدون اینکه جای آن‌ها را بگیرد.

منبع خبر: phys